ประวัติความเป็นมา

ประวัติความเป็นมาจากการเล่าขานต่อกันมา บ้านผักตบ ก่อตั้งขึ้นมาเมื่อปี พ.ศ.2412 โดยชาวเมืองหนองหานได้ชักชวนกันอพยพออกจากเมืองหนองหาน เพื่อมาตั้งรกรากถิ่นฐานใหม่อยู่บนเนินฝั่งขวาของลำห้วยดาน โดยมีหัวนายชาวบ้านในขณะนั้นชื่อนายพานเมือง (ซึ่งในสมัยนั้นยังไม่มีนามสกุล) โดยในพื้นที่อพยพมาอยู่ใหม่อยู่ใกล้กับหนองน้ำและมีผักตบ(ดอกสามหาว) อยู่เต็มหนองน้ำ ดังนั้นหัวหน้าหมู่บ้านจึงได้ปรึกษาหารือกับลูกบ้าน เพื่อในการตั้งชื่อหมู่บ้านซึ่งทุกคนได้เล็งเห็นตรงกันจึงเรียกหมู่บ้านนี้ว่าบ้านหนองผักตบ ครั้นนานมาคำว่า หนองถูกตัดออกไป จึงเหลือแต่คำว่า บ้านผักตบ สืบทอดมาจนถึงปัจจุบัน นับตั้งแต่เป็นหมู่บ้านมา บ้านผักตบเคยขึ้นเขตการปกครองของ ตำบลหนองหานมาตลอด ซึ่งในการปกครองนั้นมีการมีรูปแบบเปลี่ยนแปลงฐานะไปบ้างตามกาลสมัยคือ เมื่อหมู่บ้านผักตบ มีความเจริญรุ่งเรืองและใหญ่โตมากพอสมควร จากหมู่บ้านหนึ่งของตำบลหนองหานและได้เปลี่ยนแปลงมาเป็นตำบลผักตบ มีกำนันคนแรกชื่อว่า นายบุญ บุญเกิด และมีหมู่บ้านต่าง ๆ ที่อยู่ในเขตการปกครองตำบลผักตบในสมัยนั้นคือ บ้านกะพี้ บ้านศาลา บ้านโพนงาม บ้านสะคาม บ้านทุ่งยั้ง บ้านโคก เมื่อนายบุญ บุญเกิด พ้นหน้าที่จากกำนันแล้ว และมีนายอินทร์ (ไม่ทราบนามสกุล) ทำหน้าที่เป็นกำนันคนที่สองของตำบลผักตบ และต่อมากำนันอินทร์ ได้ออกจากการเป็นกำนัน ไม่ทราบสาเหตุประการใด ตำบลผักตบได้ถูกยุบให้ไปขึ้นการปกครองกับตำบลหนองหานอีกครั้ง ซึ่งหมู่บ้านผักตบขึ้นการปกครองกับตำบลหนองหานเป็นเวลานานจนกระทั่ง มาถึงสมัย นายคำมี อินอำคา เป็นผู้ใหญ่บ้านผักตบ หมู่ที่ 12 ของตำบลหนองหาน เป็นต้นมา

ต่อมา ทางราชการได้แบ่งแยกเขตการปกครองเขตของตำบลใหม่ จากเดิมตำบลผักตบซึ่งเคยถูกแต่งตั้งแล้วและได้ถูกยุบไปเมื่อกำนันอินทร์ ดังนั้นทางส่วนราชการจึงได้แต่งตั้งบ้านโพนงาม ให้เป็น ตำบลโพนงาม และบ้านผักตบจึงได้ขึ้นเขตการปกครองกับตำบลโพนงาม ซึ่งในตอนนั้นมีนายคำมี อินอำคา เป็นผู้ใหญ่บ้าน หมู่ที่ 12 ตำบลหนองหาน และได้แก้ไขเปลี่ยนเป็น หมู่ที่ 9 ของตำบลโพนงาม อยู่มานานหลายช่วงอายุคนทำให้มีการขยับขยายครัวเรือนมากยิ่งขึ้น ครั้นเมื่อบ้านผักตบ หมู่ที่ 9 ตำบลโพนงาม ขอแยกออกเป็นสองหมู่บ้าน โดยกำหนดเอาถนนเส้นตรงหน้าซุ้มประตูวัด โดยใช้ซุ้มประตูกลางของวัดตรงไปทางทิศตะวันตกจนสุเขตบ้านเป็นพรมแดน ให้ทางทิศใต้ของถนนเป็นเส้นพรมแดนคงไว้เป็นหมู่ที่ 9 ส่วนบ้านผักตบทางทิศเหนือของถนนเส้นพรมแดนให้เป็นหมู่ที่แยกออกไปใหม่ คือ หมู่ที่ 21 บ้านผักตบ ตำบลโพนงาม โดย มี จ่าสิบเอกปราณี โคตรชาลี เป็นผู้ใหญ่บ้านคนแรก โดยบ้านผักตบได้ขึ้นการปกครองกับตำบลโพนงาม นับเป็นเวลานานและหลายช่วงอายุคน เมื่อบ้านผักตบ หมู่ที่ 9 และ หมู่ที่ 21 ทั้งสองหมู่บ้าน ได้มีการขยับขยายอีกทั้งมีการเจริญเติบอย่างรวดเร็วโดยส่วนทางราชการจึงเห็นความสำคัญ จึงให้บ้านผักตบ ทั้งสองหมู่บ้านแยกออกจาก ตำบลโพนงาม เพื่อแยกออกเป็น ตำบลผักตบ เมื่อ ปี พ.ศ.2527 บ้านผักตบ ได้กลับมาเป็นตำบลอีกครั้ง และได้มีนายทองสา เสนาพล เป็นกำนันคนแรกในยุคนั้น เมื่อตำบลผักตบได้กลับมาเป็นตำบลอีกครั้งจึงมีหมู่บ้านที่เป็นบริวาร ดังนี้

1. บ้านผักตบ 2. บ้านผักตบ 3. บ้านหนองบัว 4. บ้านหนองกอบง 5. บ้านนาฮัง 6. บ้านป่าก้าว 7. บ้านกะพี้ 8. บ้านหนองกุง 9. บ้านหนองแห้ว

หมู่ที่ 1 หมู่ที่ 2 หมู่ที่ 3 หมู่ที่ 4 หมู่ที่ 5 หมู่ที่ 6 หมู่ที่ 7 หมู่ที่ 8 หมู่ที่ 9

ครั้นเมื่อตำบลผักตบ เป็นตำบลที่มีประชากรมาก จึงแบ่งแยกหมู่บ้านการปกครองออกเป็น 4 หมู่บ้าน ดังนี้

10. บ้านผักตบ 11. บ้านดอนแคน 12. บ้านป่าก้าว 13. บ้านผักตบ

หมู่ที่ 10 หมู่ที่ 11 แยกเมื่อปี พ.ศ.2525 หมู่ที่ 12 หมู่ที่ 13

จากการปกครองและได้รับการแต่งตั้งให้เป็น ตำบลผักตบ ครั้งที่ 2 จนถึงปัจจุบัน นั้น ตำบลผักตบ มีผู้ปกครองเป็นกำนันที่เป็นหัวหน้าผู้ใหญ่ในตำบลมาแล้ว จำนวน 5 คน คือ
1. นายทองสา เสนาพล
2. นายพิชัย แก้วหาดี
3. นายจันทร์ ศรีไชโยรักษ์
4. นายมานิต โพธิผล
5. นายมงคลชัย ใจแก้ว (ปัจจุบัน)

องค์การบริหารส่วนตำบลผักตบ เดิมเป็นส่วนการปกครองส่วนภูมิภาค ชื่อว่า ตำบลผักตบ คำว่า “ผักตบ” เป็นภาษาอีสาน เรียกว่า “ดอกสามหาว” จากการอพยพถิ่นฐานจากตำบลหนองหาน เพื่อมาจัดตั้งรกรากถิ่นฐานใหม่ โดยสำนักงานชั่วคราวขององค์การบริหารส่วนตำบลผักตบ ตั้งอยู่ในพื้นที่บริเวณบ้านผักตบ หมู่ที่ 2 โดยใช้สถานีอนามัยเก่าของบ้านผักตบเป็นสถานที่ทำงานชั่วคราว ครั้นเมื่อ ปี พ.ศ.2541 สำนักงานองค์การบริหารส่วนตำบลผักตบ ได้ย้ายเข้ามาจัดตั้งอยู่บริเวณ พื้นที่สำนักงานเกษตรตำบลผักตบ โดยมีระยะห่างจากบ้านผักตบ ประมาณ 3 กิโลเมตร ตำบลผักตบ อยู่ในเขตการปกครองของอำเภอหนองาน จังหวัดอุดรธานี ต่อมาได้ยกฐานะเป็นสภาตำบลผักตบ เมื่อ ปี พ.ศ. 2538 และได้ยกฐานะเป็นองค์การบริหารส่วนตำบลผักตบ เมื่อวันที่ 9 มิถุนายน พ.ศ.2539